Certer van een Boeier na de aldernieuste wijste, gelijck die zelve af hebbe gemeeten terwijl dat wiert gebout.

Lang over steeven 86 voet, wijt 20 voet, hol 9¼ op zijn uitwaetering. De kiel vierkant 14 duim. Stevens zijn dik 1 voet: d'achter-steven is onder breet 6 voet: de voor-steven valt 8 voet, d'achtersteven is 1¼ voet: voor opgezet 6 voet: achter 7 v. 't Vlak is wijt 15 v., rijst 2 duim, op zijn boeigang wijt 19 voet 2 duim. De buickstucken dik 9 d., aen de kimmen 8 duim. De zitters dik op de boei-gang ½ voet, den Oplangen ½ voet, boven 4½ duim. 't Kolzem dik 9 duim, onder de mast achter 6 of 7 duim. De Kimwaegers dik 4 d. Op 't vlack gewagert met 2 duims plancken, tot aen de balck-wagers toe: de Balck-waegers dik 4 duim: de balcken dik 10 of 11 duim: elke balk heeft twee knies op en neer, en 2 langs scheeps, zoo 't valt. De waterborden of lijf-houten 4 duim, d'overloop van 2½ duims deelen. De Barkhouten dik ½ voet, breet 1 voet: zeg d'onderste: het derde berck-hout 4 duim, breet 10 duim.

De vullingen wijt 6 duim: de vulling tusschen 't ree-hout en bovenste berk-hout breet 10 duim, dik 5 duim. 't Ree-hout breet 6 of 7 duim: de Ree-houten het wijtste te midden-scheep, voor en agter toe loopende, ruim wederzijts 1 voet. 't Voor-onder lang 10 voet, van de binne-kant van de steven, waer de koien en kombuis in zijn, 't rookgat gaet voor 't braetspit uit. Het Braet-spit dik 20 duim. Het Bezaens-masjen, 't geen zeer kein is, komt achter aen, even voor 't leuning-bortjen te staen. Hier achter wert zomtijts een klein hutjen opgemaekt, om iets in te bergen, of ook wel voor kojen dienende.

Het kiste-luick groot 4 voet. Het groote luik lang 10 voet, breet 7 voet. De roef lang 14 voet, staet op 't verdek, en wordt in twee of drie afschutzels verdeelt, deze dient tot berging van zeil en treil, touw enz., en oock voer slaep-plaetzen. De kajuit is lang 10 voet, van de binne-kant der steven af te meten. De Kajuits vloet staet 3½ voet beneden de overloop, hy zackt een weinig naer achteren toe. Het wulf is drie voet boven de overloop, daer men 't met een trapjen neer treet. De bezaens-mast-banck, staet in een doft bov&etilde; de kajuit, is niet zeer zwaer, en wort gemaekt na welgevallen.

De groote mast heeft 6 palm in zijn midlijn, zy is lang naer welgevallen; staet weinig voor over in 't gemeen. Het Roer is dik 10 duim boven, onder van een dikte met de steeven. Zijn pen komt tusschen de doft en kajuits wulft in. De man te roer staet voor de kajuit. Het opzetten van den overloop voor en achter, dient om 't overkomende zeewater te loozen, en die plaetzen droog te houden.

De Zwaerden die weinigh onder't Ree-hout vast zijn gepent, steeken 2 voeten dieper als de kiel van het schip in zee; breet onder naer welgevallen van den Bouw-meester. En terwijl zy dienen om het schip van afdrijven te weerhouden, zijn de grootste zwaerden het dienstigst aen de schepen, ten waere al te groot, moejelijk te beheeren zijn. Zonder zwaerden bezwaerlijck licht gaende schepen wenden: zy doen het Schip in't water vast staen, en gelijk als op een spil draeien. Daer weinig water onder de kiel is, draeien de schepen ligtelijk; om dat weinig waeter weinig afdrift kan veroorzaken.

Men maeckt aen groote Schepen geen Zwaerden, om dat hen geeiste grote tegen water en wint niet bestendig en zouden zijn, ofte bequamelijck beheert konnen werden. De Steven en kiel werden voor met een eizere bant wederzijts t'zaem geklonken.

Hoemen Boejers en Galjoots behoorde te maeken, die naer Rouaen varen; en een oordeel over deze vaertuigen.

Daer werdt veel geredenkavelt over 't bouwen der Boeiers of Galjoots, die van hier na Rouaen in Vranckrijck varen; dees wil zoodanigh, en een ander een andere Certer gevolght hebben, om ten bequaemste de waren over te voeren, waer in veel overleggingen dienen waergenomen te zijn, hy moet door zee, rivier, en waeter dat droog loopt. t'Zee is een lang Schip met een diep gaende kiel nut; op rievieren die ondiep zijn, prijst men 't platbodemt vaertuig, en op droogtens loopt het lange vaertuig noot van de lende te breecken, en in zee, de korte van niet te konnen rijzen en van de golven bedeckt te werden. Waerom niet zonder reden is, dezelvige te voorzien met stijve lendenen, en kielen zwaer in 't midde, dog ondiep, waer en tegen de zwaerden vergroot, om in zee het afdrijven met een ondieper kiel beter te beletten, en het vlak min te doen rijzen, als gewoonlijk om niet om te slaen, of ongeval te lijden, wanneer de scheepen op droog zitten, en in 't algemein is raetzaem, geen Boejers of Galjoots al te zwaer en groot te maken, om dat in dier gevalle de Gaffel of het Ziel als 't quaet weert, niet is te beheeren zwaertens halve, en de mast het schip zeer doet slingeren, in duicken en waeter vangen. Maer 't is te raden in steê van Galjoots of Boeiers van 70 last, gelijck die van dees nevengaende Certers zijn: Boots met drie masten te bouwen, welck bequamer te redden, gemackelijcker te beheeren, min af drijven, en meer weg spoeden, die na alle weer en windt, zeil konnen minderen en vermeerderen.

Tot Rotterdam werden Draeioverboorden gemaekt, welker Roerstok agter de Bezaens-mast vaert, die op een leningtje staet. Hun verblijfplaets gaet met een stulp-luik voor de Mast neder, behalven dat zy een klein hockjen onder 't roer hebben.


Nicolaes Witsen: Aeloude en hedendaegsche scheeps-bouw en bestier: Waer in wijtloopigh wert verhandelt, de wijze van Scheeps-timmeren, by Grieken en Romeynen: Scheeps-oeffeningen, Strijden, Tucht, Straffe, Wetten en gewoonten. Beneffens evenmatige grootheden van Schepen onses tijts, ontleet in alle hare deelen: Verschil van bouwen tusschen uitheemschen en onzen landaert: Indisch Vaertuygh: Galey-bouw: hedendaegsche Scheeps-plichten: Verrijckt met een reex verklaerde Zee-mans spreeck-woorden en benamingen. Doorgaens verciert met vele Kopere platen.
Casparus Commelijn; Broer en Jan Appelaer, Amsterdam, 1671. 4to, (16), 516, 40, (4) pp, 116 plates.

pp 163-164.


Transcribed by Lars Bruzelius


Sjöhistoriska Samfundet | The Maritime History Virtual Archives | Shipbuilding.

Copyright © 1997 Lars Bruzelius.